Tây Bắc Việt Nam từ lâu đã là vùng đất của những bản sắc văn hóa độc đáo, nơi mà mỗi dân tộc đều lưu giữ trong mình những nét đẹp riêng biệt. Trong đó, hát Then của dân tộc Thái ở Lai Châu không chỉ là một hình thức nghệ thuật dân gian mà còn là một phần không thể thiếu của đời sống tinh thần đồng bào nơi đây. Điệu hát Then ẩn chứa những câu chuyện, những triết lý sống, và giá trị văn hóa sâu sắc, góp phần làm nên một bức tranh văn hóa đa dạng và phong phú của vùng Tây Bắc.

Hát Then xuất hiện từ rất lâu đời, có thể xem là một phần linh hồn của người Thái ở Lai Châu. Từ "Then" trong tiếng Thái có nghĩa là "Trời" hoặc "Thánh", phản ánh sự gắn bó sâu sắc của cộng đồng với tín ngưỡng tâm linh và thiên nhiên. Theo truyền thuyết, điệu hát này bắt nguồn từ các nghi lễ cúng tế trời đất, cầu mùa màng bội thu, hay chữa bệnh cho con người.
Ban đầu, hát Then chủ yếu được thực hiện bởi các thầy mo hoặc thầy cúng, người đóng vai trò cầu nối giữa con người với thần linh. Qua thời gian, hát Then đã vượt ra khỏi khuôn khổ của các nghi lễ tôn giáo để trở thành một loại hình nghệ thuật biểu diễn và giao tiếp văn hóa. Đặc biệt, tại Lai Châu, điệu hát Then mang những nét biến tấu riêng, pha trộn hài hòa giữa truyền thống và sự sáng tạo, làm nổi bật dấu ấn của cộng đồng người Thái nơi đây.